دانشنامه تاریخی
موناکو یک امارت کوچک اما مهم است که در سواحل دریای مدیترانه واقع شده است. با وجود اندازه کوچک خود، این سرزمین دارای وضعیت زبانی منحصربه‌فردی است که در آن زبان‌های رسمی و غیررسمی برای زندگی اجتماعی و فرهنگی کشور اهمیت خاصی دارند. زبان نقش مهمی در حفظ هویت ملی و همچنین در روابط دیپلماتیک و اقتصادی امارت با کشورهای دیگر ایفا می‌کند. در موناکو چندین زبان مورد استفاده قرار می‌گیرد که هر یک نقش خاصی در جامعه دارند.
زبان فرانسه زبان رسمی موناکو است. این امر به تاریخ کشور بازمی‌گردد، زمانی که در قرن نوزدهم موناکو، هرچند که مستقل باقی ماند، در حوزه نفوذ فرانسه قرار گرفت. زبان فرانسه در امور اداری، قضائی و دولتی و همچنین در آموزش و پرورش مورد استفاده قرار می‌گیرد. تمامی اسناد رسمی، قوانین، تصمیمات و فعالیت‌های دولتی به زبان فرانسه صادر می‌شوند.
استفاده از زبان فرانسه همچنین به موقعیت بین المللی موناکو وابسته است، که به طور فعال با کشورهای دیگر فرانسوی زبان تعامل دارد. این امر به حفظ روابط فرهنگی و سیاسی قوی با فرانسه و همچنین با کشورهای دیگر که زبان فرانسه زبان رسمی آنهاست، مانند کانادا، بلژیک، سوئیس و بسیاری از کشورهای آفریقا کمک می‌کند.
زبان فرانسه به طور فعال در زندگی روزمره، در مؤسسات تجاری و فرهنگی استفاده می‌شود. این زبانی است که ساکنان موناکو به آن صحبت می‌کنند و زبان تدریس در سیستم مدارس است. برای شهروندان خارجی که در موناکو زندگی می‌کنند، تسلط به زبان فرانسه اغلب یک الزام است، زیرا اکثر رویه‌های اجتماعی، اداری و تجاری نیاز به دانستن آن دارند.
زبان موناکویی، که به عنوان دیالکت مونگاسک نیز شناخته می‌شود، زبان سنتی موناکو است. این زبان به گروهی از دیالکت‌های لیگوری تعلق دارد و بخشی از خانواده زبان‌های ایتالیایی است. زبان موناکویی، مانند بسیاری دیگر از دیالکت‌های محلی، ریشه‌های تاریخی عمیقی دارد و تا اوایل قرن بیستم به عنوان وسیله اصلی ارتباط در امارت به شمار می‌رفت.
با این حال، در حال حاضر استفاده از زبان موناکویی به طور قابل توجهی کاهش یافته است. در اوایل قرن بیستم، محبوبیت آن به طور عمده به دلیل تأثیر قوی زبان فرانسه کاهش یافته است. با این حال، زبان موناکویی هنوز هم ارزش فرهنگی خود را حفظ کرده و در دایره‌های محدود، مانند جشن‌های سنتی، برخی از رویدادهای فرهنگی و آثار موسیقی که میراث تاریخی موناکو را منعکس می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زبان موناکویی وضعیت رسمی ندارد، اما در دهه‌های اخیر تلاش‌هایی برای حفظ و ترویج آن صورت گرفته است. در برخی از مدارس، مبانی زبان موناکویی تدریس می‌شود و همچنین رویدادهای فرهنگی برای حفظ و گسترش آن برگزار می‌شود.
زبان ایتالیایی نیز در موناکو نقش قابل توجهی ایفا می‌کند، به ویژه در میان نسل‌های بزرگ‌تر. در گذشته، موناکو و ایتالیا بسیار نزدیک‌تر از فرانسه مرتبط بودند و بسیاری از ساکنان امارت به زبان ایتالیایی صحبت می‌کردند. این امر به طور تاریخی به این دلیل است که امارت تحت تأثیر خاندان‌های ایتالیایی و روابط تجاری با ایتالیا قرار داشت.
زبان ایتالیایی به طور گسترده‌ای در فرهنگ استفاده می‌شود، به ویژه در موسیقی، تئاتر و هنر، جایی که بسیاری از آثار و سنت‌ها ریشه‌های ایتالیایی دارند. به دلیل تعداد زیاد مهاجران ایتالیایی، زبان ایتالیایی در میان ساکنان موناکو هنوز محبوب است. این امر همچنین در سطح کارآفرینی بازتاب دارد، جایی که بسیاری از بازرگانان و صاحبان کسب و کار در امارت از زبان ایتالیایی برای ارتباط با مشتریان خود استفاده می‌کنند.
اگرچه زبان ایتالیایی رسمی نیست، اما جزء مهمی از زندگی روزمره و فرهنگ امارت باقی می‌ماند. زبان ایتالیایی اغلب در زمینه هنر، مد و رویدادهای culinaria مانند بازارهای سنتی ایتالیایی یا جشنواره‌های گاسترونومیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زبان انگلیسی در دهه‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین زبان‌های خارجی در موناکو تبدیل شده است، به ویژه با توجه به افزایش تعداد بازرگانان بین‌المللی، گردشگران و دیپلمات‌های بازدید کننده از امارت. با توجه به اینکه موناکو یک مرکز مالی مهم است، زبان انگلیسی به طور مکرر در محیط‌های تجاری و همچنین در روابط بین‌المللی، مانند مذاکرات دیپلماتیک، فعالیت‌های تجاری و گردشگری استعمال می‌شود.
زبان انگلیسی به طور فعال در رسانه‌های بین‌المللی و در زمینه سرگرمی استفاده می‌شود. موناکو تعداد زیادی گردشگر را جذب می‌کند و دانستن زبان انگلیسی برای کار در صنعت هتلداری، رستوران‌ها، فروشگاه‌ها و آژانس‌های مسافرتی ضروری می‌شود. در مدارسی که به دانش‌آموزان بین‌المللی خدمات می‌دهند، زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم تدریس می‌شود و هر روز بیشتر ساکنان موناکو شروع به استفاده از آن در زندگی روزمره می‌کنند.
علاوه بر فرانسوی، موناکویی، ایتالیایی و انگلیسی، در موناکو همچنین می‌توان به زبان‌های دیگری برخورد کرد، زیرا امارت یک مرکز مالی و فرهنگی بین‌المللی است. در اینجا تعداد زیادی از اتباع خارجی زندگی می‌کنند و زبان‌های مادری آنها — از اسپانیایی تا عربی و آلمانی — نیز در زندگی روزمره حضور دارند. موناکو، به عنوان یک جامعه جهانی و چند فرهنگی، به چندزبانگی کمک می‌کند که این کشور را از نظر ترکیب زبانی و فرهنگی منحصربه‌فرد می‌سازد.
تعدادی از سازمان‌های بین‌المللی، مشاغل بزرگ و مؤسسات فرهنگی در موناکو از کارکنان خود خواسته‌اند که به چند زبان تسلط داشته باشند تا بتوانند به طور مؤثر در یک محیط چند فرهنگی کار کنند. در این زمینه، موناکو همچنان مثال منحصربه‌فردی از اینکه چگونه یک کشور کوچک می‌تواند میراث فرهنگی خود را حفظ کند و در عین حال تعدادی از تأثیرات بین‌المللی را ادغام کند، باقی می‌ماند.
حفظ تنوع زبانی بخشی مهم از سیاست فرهنگی موناکو است. با این که زبان فرانسه در امور رسمی و زندگی روزمره غالب است، امارت اقداماتی برای حفظ زبان‌های محلی و خارجی انجام می‌دهد. برای مثال، زبان موناکویی در سال‌های اخیر از حمایت برنامه‌های آموزشی برخوردار شده است و برخی از رویدادهای فرهنگی به زبان موناکویی برگزار می‌شود تا این جنبه از هویت ملی حفظ شود.
مقامات موناکو همچنین تنوع زبانی را در سیستم آموزشی حمایت می‌کنند. به همراه زبان فرانسه، در مدارس به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی و سایر زبان‌ها تدریس می‌شود. این امر باعث توسعه یک جامعه چند فرهنگی و چند معانی می‌شود که هر شخص می‌تواند هویت زبانی خود را حفظ کرده و در عین حال در جامعه امارت ادغام شود.
وضعیت زبانی در موناکو بازتاب‌دهنده وضعیت منحصربه‌فرد امارت در صحنه بین‌المللی است. استفاده از زبان فرانسه به عنوان زبان رسمی، زبان موناکویی به عنوان نماد فرهنگی و تاریخی، و همچنین نقش قابل توجه زبان‌های ایتالیایی و انگلیسی — تمام اینها چندزبانگی و تنوع این دولت کوچک اما مهم را تأکید می‌کند. سیاست زبانی موناکو به حفظ هویت ملی و تقویت روابط با شرکای بین‌المللی کمک می‌کند و امارت را به یک مرکز فرهنگی و اقتصادی مهم اروپا تبدیل می‌سازد.