تاریخی انcyclopedia
اندونیزیا یوه داسې هیواد دی چې بډایه تاریخ او مختلفه کلتور لري، چې زرګونه کاله لري. د دې هیواد د انکشاف په پروسه کې د ګڼ شمېر مهمو شخصیتونو کور دی، چې په دې ولايت کې یې ستر اغیز ښودلی دی. په دې مقاله کې د اندونیزیا ځینې مشهور تاریخي شخصیتونه، د دوی لاسته راوړنې او میراث په اړه خبرې شوي دي.
سونا کالیجاهه، یا کالیجاهه، د نهه مقدسانو (والي سونان) له جملې څخه و او د ۱۵مې پیړۍ کې په جاوه کې د اسلام د خپرېدو یوه کلیدي شخصیت و. هغه په یوه داسې کورنۍ کې وزېږید، چې د تقوا او حکمت لپاره پیژندل شوی و. کالیجاهه د اسلام د نصاب د پراختیا په پروسه کې مهم رول درلود، چې د اسلامي تعلیماتو او محلي رواجونو ترکیب یې وکړ. د هغه تبلیغات د خلکو د یووالي او د ټولنې د روحاني بنسټونو د پیاوړتیا په هدف وو. هغه همدارنګه د جاوه په سیمه کې د زیاترو جوماتونو او تحصیلي موسسو بنسټ ایښودونکی ګڼل کیږي، چې دا یې د اندونیزیا اسلامي کلتور کې مهم شخصیت جوړوي.
سوکانو (۱۹۰۱-۱۹۷۰) د اندونیزیا لومړی ولسمشر و او د هیواد د هالنډي استعماري دوښمنۍ پر وړاندې د آزادۍ په مبارزه کې له کلیدي مشرانو څخه و. هغه د ملي حرکت سمبول جوړ شو او د اندونیزیا د آزادۍ د اعلان په پروسه کې لوی کردار درلود چې دا اعلان د ۱۹۴۵ کال د اګست په ۱۷ نیټه وشو. سوکانو یو کرزماتیكي ویناوال او سیاسي شخصیت و، چې هڅه یې وکړه چې مختلف قومي ډلې او نظریې له یوې دروازې لاندې راجمع کړي. د هغه واکمنۍ همدارنګه د لویدیځ او ختیځ تر منځ د توازن ټینګولو په هڅو سره مشخصه شوه او دې ته د "آزادي او فعلیت" تګلاره باندې د نړیوالو سطحه ورپورته کېدو لامل شو.
سوهارتو (۱۹۲۱-۲۰۰۸) د اندونیزیا دویم ولسمشر و، چې د ۱۹۶۵ کال د دولتي کودتا له لارې واک ته ورسېد. د هغه واکمنۍ تر ۳۰ کلونو زیات دوام وکړ او د استبدادي مدیریت سټایل سره مشخصه شوه، مګر هغه وکړای شول چې د هیواد لپاره د پام وړ اقتصادي لاسته راوړنې او ثبات ترلاسه کړې. سوهارتو د بهرنیو پانګونو جذب لپاره اصلاحات رامینځته کړل او د صنعت ودې ته یې وده ورکړه، چې د اقتصاد وده یې منځ ته راوړه. سره له دې، د هغه رژیم د بشري حقونو نه مراعت او د سیاسي مخالفینو پر ضد د سرکوب له امله نیوکې هم رامنځته کړې.
رادین آجان تنح جاجه (۱۹۰۷-۱۹۷۰) یو مشهور اندونیزین لیکوال او شعر يې وو، چې د هغه کارونو د اندونیزیا په ادبیاتو کې مهم رول درلود. هغه د جاوي او اندونیزیايي ژبو کې لیکنه کوله، چې داسې وسایل یې جوړ کړل چې د اندونیزیا کلتور بډایښت او تاریخي واقعیتونه په ګوته کړي. د هغه هنر د لیکوالانو یوې نوې نسل ته الهام ورکړ او د ملي پېژندنې یوه مهمه برخه شوه.
جاسینتا ګینټینګ (۱۹۱۰-۲۰۰۵) یوه فعاله ټولنیزه فعال ول او د اندونیزیا په تاریخ کې له لومړنیو ښځو څخه وه چې لوړه زده کړه یې ترلاسه کړه. هغې د ښځو د حقونو او د اناثو زده کړو د ښه کولو په مبارزه کې مهم رول درلود. ګینټینګ څو سازمانونه تاسیس کړل، چې هدف یې د ښځو او ماشومانو ملاتړ و، او د هیواد په بشري حقونو د غورځنګ کې یوه مهمه شخصیت شوه.
محمود مخفود (۱۹۴۴-۲۰۱۵) د اندونیزیا یو عالم، حقوق پوه او فعال و، چې د بشري حقونو او عدالت مسایلو سره سر وکار درلود. هغه د اندونیزیا د بشري حقونو ټولنې له بنسټ ایښودونکو څخه و او د هیواد په عدالت او بشري حقونو کې د اصلاحاتو لپاره فعال و. د هغه څیړنې او خپرونې د هیواد کې د بشري حقونو د سرغړونو په اړه شعور رامینځته کړ او ډېرو ته د عدالت لپاره د مبارزې په هڅو کې روحیه ورکړه.
د اندونیزیا مشهور تاریخي شخصیتونه مهم میراثونه پریښي چې په ټولنه او د هیواد کلتور باندې لاهم اغیز لري. د دوی لاسته راوړنې او نظریات د اوسني نسل په وړاندې چلنجونه وړاندې کوي، چې د بدلون او پرمختګ لپاره الهام ورکوي. اندونیزیا، چې د خپلې تاریخ او تنوع څخه بډایه دی، لاهم د روښانه راتلونکي لاره لټوي، د تیرو درسونو پراساس.