جیمز وات (1736–1819) یک مخترع و مهندس اسکاتلندی بود که کارهای او اساس انقلاب صنعتی را تشکیل داد. بهبودهای او در موتور بخار آن را به طور مؤثرتری و عملیتر کرد و باعث تغییر روشهای تولید و حمل و نقل شد.
وات در گرتنک، اسکاتلند، در خانوادهای از تجار به دنیا آمد. او از سنین پایین علاقه زیادی به علم و مکانیک نشان داد. در سال 1754، او به دانشگاه گلاسگو رفت و شروع به مطالعه ریاضیات و فلسفه کرد. اما به دلیل مشکلات مالی، مجبور شد تحصیل را رها کرده و به حرفهای مشغول شود.
وات به عنوان یک مکانیک کار میکرد و ابزارها را میساخت و تعمیر میکرد. در سال 1765، او با مشکلی در ارتباط با موتورهای بخار مواجه شد و شروع به طراحی اولین بهبود خود — کندانسور جداگانهای کرد که به طور قابل توجهی کارایی موتور بخار را افزایش میداد.
در سال 1769، وات نسخه خود از موتور بخار را ثبت اختراع کرد که به او اجازه داد تولید خود را آغاز کند. او با صنعتگران مختلف همکاری کرد که به گسترش اختراعاتش کمک کرد. وات چندین مدل از موتورهای بخار را طراحی کرد که در صنایع استخراج، نساجی و سایر صنایع استفاده میشدند.
علاوه بر موتورهای بخار، وات به توسعه دیگر مکانیزمها از جمله ساعتهای مکانیکی و دستگاههای اندازهگیری فشار مشغول بود. تحقیقات او در زمینه ترمودینامیک منجر به ایجاد مفهوم «اسب بخار» شد که هنوز هم برای اندازهگیری قدرت استفاده میشود.
در سال 1775، وات شروع به همکاری با صنعتگر متیو بالتون کرد. این شراکت نقطه عطفی در کار او بود زیرا به او اجازه داد تا تولید را گسترش دهد و کیفیت ماشینهای خود را بهبود ببخشد. بالتون و وات شرکتی تأسیس کردند که یکی از تولیدکنندگان پیشرو موتورهای بخار در جهان شد.
اختراعات وات تأثیر عمیقی بر صنعت گذاشت. موتورهای بخار او تنها در معادن استفاده نمیشدند بلکه در کارخانهها نیز به کار میرفتند که منجر به افزایش تولید و کاهش هزینهها شد. وات همچنین نقش مهمی در توسعه صنعت حمل و نقل داشت زیرا ماشینهای او در کشتیهای بخار و راهآهنها نیز مورد استفاده قرار گرفتند.
جیمز وات در سال 1819 درگذشت، اما میراث او همچنان زنده است. کارهای او پایهگذار نوآوریهای بیشتری در زمینه مکانیک و انرژی شد. به احترام وات، واحد اندازهگیری قدرت — وات (وات) نامگذاری شده است. همچنین در کشورهای مختلف یادبودها و یادوارههایی به احترام او نصب شده است.
جیمز وات تنها یک مخترع نیست، بلکه انسانی است که جهان را تغییر داد. ایدهها و بهبودهای او به بشر این امکان را داد تا یک گام بزرگ به جلو در فناوری و تولید بردارد. او همچنان نماد تفکر مهندسی و منبع الهام برای نسلهای آینده باقی مانده است.